Zangtechniek

Wat is zangtechniek, en hoe kan het je helpen?

Als zanger is het goed om enige basiskennis te hebben over de anatomie en functie van je strottenhoofd en keel. Helaas schrikt anatomie veel zangers af. Daarom is het van belang dat dit niet te gecompliceerd wordt en dat het duidelijk is waarom deze kennis zo handig is.

Een basiskennis van het strottenhoofd en de keel geeft je de mogelijkheid om problemen makkelijk te identificeren en lokaliseren zodat je met een gericht verhaal bij je zangdocent je probleem kan aankaarten of er zelf mee aan de slag kan gaan. Daarnaast geeft het je bewustzijn (inzicht) in de mogelijkheden van je eigen stem.

Als je zangles hebt of geeft dan herken je de volgende situatie ongetwijfeld: De leerling zegt: 'Tijdens het zingen voelt er iets niet goed', waarna de zangdocent vraagt: 'Waar voel je dat ongeveer?''. De leerling brengt zijn handen aan beide kanten van de nek en zegt: ”Hier ongeveer”. Een goed startpunt voor de eerste les maar na een aantal lessen zou dat wat effectiever/sneller kunnen.

In mijn lessen besteed ik daarom altijd aandacht aan de functie van de anatomische structuren die te maken hebben met het maken van stemgeluid. Het bewustzijn dat hierdoor wordt gecreëerd, zorgt dat de zanger zelfstandiger wordt in het oplossen van vocale problemen op momenten buiten een zangles. Ik maak graag een vergelijking met de ANWB. Ze zijn fantastisch, maar het is ook goed om zelf te weten hoe je de olie moet verversen of wellicht hoe je een band moet vervangen. Daarentegen verwacht niemand dat je een uitgebreide kennis hebt over de werking van de motor of de boordcomputer. En dat geldt ook voor de stem. Niemand verwacht dat een zanger alle spieren en structuren van het strottenhoofd uit zijn hoofd kent!

Bijvoorbeeld: sommige zangers hebben af en toe een schrapend/stekend gevoel in de keel tijdens het zingen. De kans is groot dat dit te maken heeft met een constrictie van de valse stemplooien (die zich net boven de ware stemplooien bevinden). Om schade aan de ware stemplooien te voorkomen krijg je daarvoor een (retractie) oefening en begeleidende uitleg. Deze uitleg is essentieel, de zanger kan nu niet alleen de oefening uitvoeren maar begrijpt ook waar het probleem zich bevindt en waar hij het effect van de oefening moet voelen. Binnen mijn studio is het doel van een oefening niet alleen het weg krijgen van het schrapende gevoel binnen een nummer of bij een bepaalde noot. Het doel is om controle te krijgen over de valse stemplooien, zodat je op elk moment dat het stekende gevoel zich voordoet direct een oplossing voor handen hebt. In de volgende zangles kun je vanaf nu aangeven dat je last hebt van constrictie, en zowel je docent als jij weten direct wat er aan de hand is.

Trainen vanuit begrip van functie:

Ik ben een groot voorstander van het trainen van de stem vanuit begrip van functie. Je begint met het identificeren van het probleem, waarna je bekijkt welke structuren betrokken zijn bij dat probleem. Vervolgens kijken we naar de functie van deze structuren en trainen je gericht naar de oplossing. De uitgebreide zangtip op deze pagina luidt dan ook als volgt: Als je zangles zoekt, zoek dan een docent die kennis heeft van de anatomie en functie van de stem en oefen!

Naast het voelen van structuren in de keel en het strottenhoofd, kun je het strottenhoofd zelf ook voelen. Als je met je vinger vanaf je kin naar beden gaat (richting de keel) kom je het strottenhoofd vanzelf tegen (voor vrouwen helaas wat lastiger dan voor de mannen). Als je je bewust bent van de basis onderdelen van het strottenhoofd (zie de afbeelding boven aan de blog) kun je de bewegingen (bijvoorbeeld omhoog, omlaag of een kanteling) die het strottenhoofd maakt bij het maken van geluid voelen met je hand. Als je je duim een stukje achter je kin zet en je probeert deze naar beneden te duwen kun je de tong (ja echt dat is je tong) voelen.

Ik bespreek graag een ander voorbeeld waarbij het voelen van bovenstaande, en waarin het hebben van en docent met anatomische kennis, uitkomst biedt: Je wilt graag hogere noten halen of in zijn algemeen hoger zingen, maar elke keer als die hoge noot er aan komt wil het maar ‘niet komen’. Het eerste wat je doet is het vast stellen wat er gebeurt als een mens een hoog geluid wil maken: Het strottenhoofd gaat omhoog en kantelt iets en de stemplooien vibreren sneller dan wanneer je laag zingt. Vervolgens bekijk je wat bijvoorbeeld het omhoog gaan van het strottenhoofd tegen houdt. Misschien duw je met je tong het strottenhoofd omlaag, is je houding wellicht niet helemaal optimaal waardoor sommige spieren ‘te sterk’ zijn en daardoor uit balans zijn of misschien is er sprake van teveel luchtdruk waardoor de spieren om de strottenhoofd verkrampen en er helemaal niets meer gebeurt. Als we er voor het gemak van uitgaan dat de tong het strottenhoofd omlaag duwt kun je dat nu voelen en door je duim te gebruiken (met beleid) om tegenkracht te geven aan de tong kun je werken aan het omhoog houden van de tong.

Door problemen doelgericht te identificeren, kun je effectief werken aan een oplossing.Als laatste is het belangrijk om op te merken dat technisch beter worden je niet automatisch tot een betere performer zal maken. Omgekeerd zal alleen het zingen van (delen van) een nummer je techniek niet verbeteren. Voetballen leer je ook niet alleen door het spelen van wedstrijden en piano spelen niet alleen van het spelen van een requiem, als je beter wilt worden zul je toch echt techniek oefeningen moeten doen en die tot op zekere hoogte begrijpen!